घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग विषयसूची
- घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग
- मंदिराची ऐतिहासिक पार्श्वभूमी:
- वास्तुशैलीचा प्रकार:
- पुण्यश्लोक अहिल्याबाई होळकर शिवालय तीर्थ कुंड:
- कुंडाची रचना:
- ज्योतिर्लिंगात भगवान शिवजी प्रकट होण्याची पौराणिक कथा:
- घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग मंदिरास घृष्णेश्वर नाव पडण्याचे कारण:
- घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग मंदिराच्या आवारात प्रतिबंधित वस्तू.
- प्रीपेड एंट्री/ व्हीआयपी पास:
- घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग मंदिराच्या आसपास असणारी पर्यटन/धार्मिक/सांस्कृतिक/ऐतिहासिक स्थळे:
- महाराष्ट्राची पर्यटन राजधानी छत्रपती संभाजीनगर (औरंगाबाद) बघण्याचे नियोजन करा आमच्या सोबत:
घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग
घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग हे भारतातील १२ वे आणि अंतिम ज्योतिर्लिंग आहे, जे औरंगाबाद रेल्वे स्थानकापासून ३८ किमी अंतरावर आहे.
खुलताबाद आणि वेरूळ गावाजवळ येळगंगा नदीच्या काठावर छत्रपती संभाजीनगर (औरंगाबाद) मध्ये घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग मंदिर आहे.
हिंदू धर्मातील सर्वात पवित्र स्थळांपैकी एक 12वे ज्योतिर्लिंग म्हणून या मंदिराचे महत्त्व आहे.
घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग मंदिराची ऐतिहासिक पार्श्वभूमी:
ह्या मंदिरा बद्दलचा उल्लेख पौराणिक ग्रंथांमध्ये मिळतो, जसे की शिवपुराण, स्कंदपुराण, रामायण आणि महाभारत.
१६ व्या शतकात, शहाजी राजे भोसले यांचे वडील मालोजीराजे भोसले यांनी मंदिराचे जीर्णोद्धार केले. १७३० मध्ये, मल्हारराव होळकर यांच्या पत्नी गौतमीबाई होळकर यांनी मंदिराचे नवीनीकरण केले.
नंतरच्या काळात इंदौरच्या राणी अहिल्याबाई होळकर यांनी मंदिराचा जीर्णोद्धार केला.
त्यांच्या सन्मानार्थ येथील कुंड आता ‘पुण्यश्लोक अहिल्याबाई होळकर शिवालय तीर्थ कुंड’ म्हणून ओळखले जाते.
वास्तुशैलीचा प्रकार:
• घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग हे हेमाडपंती वास्तुशैलीचे प्रतीक असलेली ऐतिहासिक रचना आहे.
17 सप्टेंबर 1960 रोजी हे मंदिर राष्ट्रीय संरक्षित स्मारक म्हणून घोषित करण्यात आले.
मंदिराचा खालचा भाग खडकात गुंतागुंतीचा कोरलेला आहे, ज्यामध्ये विविध देवतांचे चित्रण आहे, तर शिखरावर चुना आणि विटांनी बांधलेली कोरीव कमान आहे.
“पुण्यश्लोक अहिल्याबाई होळकर शिवालय तीर्थ कुंड”
कुंडाची रचना
- शिवालय कुंडाची लांबी 240 x 185 फूट आहे.
- ह्या कुंडाची रचना चारही बाजूंनी ज्वालामुखी दगडाचा चबुतरा आहे, व मधेच खोल आयताकृती खड्याच्या आकारचे पाण्याचे कुंड बनवलेले आहे.
- वरच्या चबुतर्यापासून खालपर्यंत उतरण्यासाठी छप्पन दगडी पायऱ्या चारही बाजूने बनवलेल्या आहेत.
- कुंडाच्या आत मध्ये आठ मंदिर बनवलेले आहेत.
- ह्या मंदिराची कल्पना भारतातील अष्टतीर्थ मंदिरांचे प्रतिकात्मक दर्शन म्हणून बनवलेले आहे.
- उत्तरेस-काशी, ईशान्येस-गया, पूर्वेस-गंगा, आग्नेय-विरज, दक्षिणेस-विशाल, नैऋत्येस-नाशिक, पश्चिमेस-धारावती व वायव्य-रेव तीर्थ स्थान आहे.
- पुण्यश्लोक अहिल्याबाई होळकर शिवालय कुंडात प्रत्येक कोपऱ्यात दगडाच्या दोन अशा आठ खोल्या आहेत.
घृष्णेश्वर मंदिरात भगवान शिवजी प्रकट होण्याची पौराणिक कथा:
- हि कथा एका ब्राह्मण जोडप्याशी संबंधित आहे, सुधर्मा आणि त्याची पत्नी सुदेहा यांच्याबद्दल तेथे सुधर्मा, एक तपस्वी ब्राह्मण आणि त्याची पत्नी सुदेहा राहत होत्या, ज्यांचे एकमेकांवर खूप प्रेम होते. पण त्यांना मुले होऊ शकली नाहीत.
- ज्योतिषशास्त्रानुसार सुदेहला कधीही मूल होणार नाही. तेव्हापासून सुदेहा नेहमीच नाखुश होती. सुदेला बाळाची खूप इच्छा होती. त्यासाठी तिने पतीला पुन्हा लग्न करण्यास सांगितले पण त्याने नकार दिला. मुलाच्या इच्छेमुळे सुदेहाने सतत पत्नीशी लग्न करण्याचा हट्ट धरला.
- काही दिवसांनी तिने पतीला मूल होण्यासाठी तिची धाकटी बहीण घुश्मा हिच्याशी लग्न करण्यास सांगितले. आणि नेहमी आग्रह धरला. की तिच्या पतीने तिच्या बहिणीशी लग्न करावे.
आग्रहापोटी सुधर्मा चा लग्नास होकार
- हट्टीपणामुळे सुदेहाचा नवरा घुश्मासोबत लग्न करण्यास तयार झाला.
- सुधाच्या जिद्दीमुळे सुधर्मा आणि घुष्माचे लग्न झाले. काही दिवसांनी सुधर्मा आणि घुष्मा यांना एक गोंडस मुलगा झाला. ते खूप आनंदी झाले आणि शेवटी मुलाचे लग्नहि झाले.
सुदेहाचा मनात घुष्मा बद्दल ईर्षा निर्माण होणे
- सुदेहाला वाटले की तिचा नवरा तिच्यापासून दूर जात आहे. त्यामुळे सुदेहाला घुष्मा आणि तिच्या मुलाचा हेवा वाटू लागला.
- घुष्माच्या मुलाच्या जन्मानंतर तिला समजले की तिचा नवरा घुष्माच्या प्रेमात पडला आहे.
- ईर्षेला कंटाळलेल्या सुधाने कठोर पाऊल उचलले आणि घुष्माच्या निष्पाप मुलाची झोपेत असताना हत्या केली आणि नंतर मृतदेह कुंडात फेकून दिला.
- तथापि, भगवान शिवाच्या कट्टर भक्त असलेल्या घुश्माने कुंडात 101 शिवलिंगांचे विसर्जन आणि विसर्जन करण्याचा आपला दैनंदिन विधी सुरू ठेवला.
- त्या दुर्दैवी दिवशी, तिच्या दुःखानंतरही, घूष्मा तिच्या भक्तीत स्थिर राहिली, भगवान शंकराची पूजा केली आणि नेहमीप्रमाणे 101 शिवलिंगांचे विसर्जन केले.
भगवान शिव शंकराचे प्रकट होणे:
- त्यावेळी भगवान शिव तेथे प्रकट होतात. आणि शिवजींच्या आशीर्वादाने घुष्माचा मुलगा कुंडातुन जिवंत बाहेर येतो. त्यावेळी सुदेहाच्या या कृत्यामुळे शिवजी मृत्युदंड देण्याचा निर्णय घेतात.
- पण घुष्मा शिवजींना हात जोडून नमस्कार करते आणि म्हणते माझ्या दुर्दैवी बहिणीला क्षमा करा. तुमच्या आशीर्वादाने आज मला माझा मुलगा परत मिळाला.
- शिवजी घुष्माला विचारतात तुला काय हवे आहे. मग घुश्मा, मला तुमच्याकडून काही नको आहे, लोकांच्या कल्याणासाठी आपण इथेच निवास करा.
- भगवान शिवाने प्रार्थना स्वीकारली आणि मंदिराच्या ज्योतिर्लिंग मध्ये विलीन होऊन गेले आणि निवास स्वीकारला.
घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग मंदिरास घृष्णेश्वर नाव पडण्याचे कारण:
- भगवान शिवजी ची खूप मोठी भक्त घुष्मा मुळे मंदिरात शिवजी प्रकट झाले. त्या मुळे तिच्या नावाने येथील मंदिरात देवता ज्योतिर्लिंगाच्या रूपाला येथे कुसुमेश्वर, घुश्मेश्‍वर, घृष्‍मेश्‍वर आणि घृष्णेश्वर अशा अनेक नावांनी ओळखले जाऊ लागले आणि घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग हे नाव मिळाले.
- भारतातील 12वे ज्योतिर्लिंग आणि शिवरूपाची भूमी असल्याने येथे नेहमीच भाविकांची गर्दी असते.
- वर्षातील श्रावण महिन्यात येथे भाविकांची मोठी गर्दी असते. कारण दर सोमवारी राज्य-विदेशातून हजारो भाविक येथे दर्शनासाठी हजेरी लावतात.
घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग मंदिराच्या आवारात प्रतिबंधित वस्तू.
- घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग मंदिरात दर्शनासाठी जाणाऱ्या पुरुषांना कमरेच्या वरचा शर्ट/टी-शर्ट काढावा लागतो. (केवळ पुरुषांसाठी)
- चामड्याच्या वस्तू मंदिरात नेता येत नाहीत. बेल्ट, पॉकेट, पर्स यांसारख्या वस्तू भगवान शिवजीच्या पिंडाचे दर्शन घेण्यास जातांनी गाभाऱ्यात नेण्यास सक्त मनाई आहे. या नियमाचे पूर्ण पालन केले तरच गाभा-यात प्रवेश दिला जातो.
प्रीपेड एंट्री/ व्हीआयपी पास
घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग मंदिरात प्रीपेड प्रवेश किंवा VIP पास सुविधा उपलब्ध नाही.
घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग मंदिराच्या आसपास असणारी पर्यटन/धार्मिक/सांस्कृतिक/ऐतिहासिक स्थळे:
- “सिद्धेश्वर महादेव मंदिर” घृष्णेश्वर मंदिराजवळ आहे.
- 1 किमी अंतरावर “वेरूळ लेणी/कैलास लेणी” आहे.
- “श्री भद्रा मारुती हनुमान मंदिर” हे वेरूळ लेणीपासून 4.5 किमी अंतरावर एक हिंदू धार्मिक स्थळ आहे.
- श्री भद्रा मारुती हनुमान मंदिराजवळ 11 किमी अंतरावर “देवगिरी किल्ला” आणि “म्हैसमाळ थंड ठिकाण” आहे.
- देवगिरी किल्ल्यापासून 10 किमी अंतरावर मुघल “औरंगजेबाची कबर” बघता येते.
महाराष्ट्राची पर्यटन राजधानी छत्रपती संभाजीनगर (औरंगाबाद) बघण्याचे नियोजन करा आमच्या सोबत:
महाराष्ट्रातील पर्यटन राजधानी छत्रपती संभाजीनगर (औरंगाबाद) शहरातील ऐतिहासिक स्थळांची सैर करण्यासाठी प्रवाशांच्या विशिष्ट गरजा आणि प्राधान्यतेप्रमाणे आम्ही एकटे प्रवासी, कुटुंबे आणि सर्व आकारांच्या गटांना सामावून घेणाऱ्या आलिशान सेडानपासून ते प्रशस्त SUV पर्यंत विविध सर्व प्रकारच्या सुव्यवस्थित वाहनांची टैक्सी सेवा प्रदान करतो.
विमानतळ हस्तांतरणापासून ते शहराच्या सहलीपर्यंत आणि त्याही पुढे, आम्ही आमच्या सेवा तुमच्या प्रवासाच्या कार्यक्रमानुसार तयार करतो. सर्व प्रसिद्ध ऐतिहासीक स्थळांसाठी टैक्सी सेवा देतो. तुम्ही या औरंगाबाद ऐतिहासिक शहरात,
- 1. अजिंठा लेणी
- 2. वेरूळ लेणी
- 3. औरंगाबाद लेणी
- 4. पितळखोरा लेणी
- 5. घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग मंदिर
- 6. भद्रा मारुती मंदिर
- 7. देवगिरी किल्ला
- 8. बीबी का मकबरा
- 9. पानचक्की
- 10. सिद्धार्थ गार्डन
- 11. पैठण चे नाथ सागर धरण
- 12. सोनेरी महल
- 13. छत्रपती शिवाजी संग्रहालय
- 14. प्रोजोन मॉल
- 15. सलीम अली तलाव आणि पक्षी अभयारण्य
- 16. कैलास मंदिर
- 17. औरंगजेबाची कबर (खुलताबाद)
- 18. खंडोबा मंदिर
- 19. साई टेकडी घाट
- 20. जैन मंदिर (कचनेर)
- 21. म्हैसमाळ थंड हवेचे ठिकाण
- 22. H२O वॉटर पार्क
- 23. भांगसी माता गड
- 24. मलिक अंबर कबर
- 25. नवसाला पावणारा राजुरेश्वर गणपती
- 26. लोकुत्तरा महाविहार, (चौका औरंगाबाद)
- 27. संत एकनाथ महाराज समाधी मंदिर
ह्या पेक्ष्या अधिक स्थळांना भेट देण्यासाठी आम्ही औरंगाबाद शहरातून तुमच्या पोहचण्याच्या स्थळापर्यंत टैक्सी ची सेवा आपणास उपलब्ध करून देतो. अनुभवी आणि एक्स्पर्ट चालकांसोबत आपण ऐतिहासिक पर्यटन नगरीची सैर करा. अद्विका टैक्सी ला आत्ताच बुक करा आणि आपले औरंगाबाद शहर किवा त्या बाहेरील स्थळांना भेट द्या . चला मग कळवा तुमचा ट्रीप चा प्लान अद्विका टैक्सी ला 9359604272 वर कॉल करून.
खालील ब्लॉगला नक्की भेट द्या
- Best Popular Sightseeing Cab Booking Service in Aurangabad
- Chhatrapati Sambhajinagar (Aurangabad) Cabs Service: Explore Local Sightseeing Places & Packages.
- Book Your Cheapest Taxi Fare for Aurangabad to Ellora Caves Tours & Trip.
- Ellora Caves: Situated, History, Timings, Entry, Architecture, Images & More Detailed information
- Ajanta Caves: Location, History, Travel Tips, Entry Fee, Visiting Timings, and More.
- Aurangabad to Ajanta Caves Taxi
- Grishneshwar Jyotirlinga
- Detailed information Aurangabad New Name
- Ajanta Caves World Heritage Site.
- Best Tourist Places to Visit in Aurangabad
- दक्षिणेतील ताजमहल-बीबी का मकबराची सर्व माहिती मराठीत बघा वेळ, तिकीट, पोहचण्याचा रस्ता-मार्ग, जवळील पर्यटन स्थळे, इतिहास.
- Latest 2024 अजिंठा लेणी ची माहिती मराठीत | Ajanta Caves information in Marathi
- 2024 औरंगाबाद वेरूळ लेणी आणि कैलास लेणी बद्दल संपूर्ण मनोरंजक महत्वाची माहिती मराठीत पहा.
- 24+ फेमस औरंगाबाद पर्यटन स्थळे
- Latest 2024 दौलताबाद देवगिरी किल्ल्याची संपूर्ण माहिती। Daulatabad Fort information in Marathi
- सोनेरी महाल
- छत्रपती संभाजीनगर बसचे तिकीट दर.
- औरंगाबाद मधील भेट देण्यासाठी सर्वोत्तम ठिकाणे
- औरंगाबाद जिल्ह्याचे नाव छत्रपती संभाजीनगर कसे झाले ?
घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग ट्रीपसाठी आपणास औरंगाबाद रेल्वे स्टेशन / छत्रपती संभाजीनगर च्या कोणत्याही ठिकाणांपासून टॅक्सीची आवश्यकता असल्यास, 9359604272 वर नक्की कॉल करा.
Comments are closed